Kenevir ekimi dolayısıyla ekonomideki karşılığı ilgi alanlarımdan biri. 20 yıldan fazla süredir üzerine yazdığım bir konu. Bu kez sadece bir detayı vurgulamak için toplantı saatini beklerken yazmak istedim.
Çay öncesi Rize ekonomisinin bel kemiği kenevir ekimi - feretiko kumaş üretimi idi. Bölgede kenevir ekiminin büsbütün duralamasını kenevir ekiminin yasaklanmasına bağlayanlar çoğunlukta. Bir yasaklama söz konudur ama yaygın inanışta olduğu gibi kenevirin bölge ekonomisi dışında kalması tamamen rekabet koşullarındandır.
1800 lerin yarısına kadar bölge gelirinin üçte ikisi kenevire dayalı iken devamında üretim-ekim düşmeye başlıyor. Zira o yıllarda üretilmeye başlanan pamuklu ürünler ve petro kimya türevlerinin müthiş fiyat avantajı vardı. Kenevire dayalı ürünler fiyat rekabeti karşısında ekonomi dışında kaldı.
1900 karın başında Amerikan tröstlerinin baskısı ile tüm dünyada kenevir üretimine kısıtlama geldiğinde bizde zaten ekim minimal düzeye gerilemişti. Dahası Mustafa Kemal Atatürk'ün kenevir yasağının kat'i olarak uygulanmaması konusunda talimatı olduğunu yazar Murat Bardakçı belgeleriyle paylaşmıştı. Nitekim 1960 larda bizim Rize merkezdeki bahçemiz dahil (kuş tutmada) yöremizde dileyen kenevir ekebiliyordu. Taki 1971'de kurulan Nihat Erim hükümetine kadar...
Sandık -oy kaygısı olmayan atama Başbakan Erim, Amerika'nin direktifini harfiyen uygulayınca kenevir yasağı gerçek anlamda 1971'de başladı. Kenevirin ekonomik açıdan cazibesini kaybetmiş olması, çay ekonomisinin müthiş cazibesi (o yıllarda öyleydi) nedeniyle Nihat Erim'in yasağı kimsenin o yıllarda pek umurunda olmadı.