Yasama organları tarafından kabul edilen yasalar genellikle birincil mevzuat olarak bilinir. Ayrıca, yasama organları hükûmet eylemlerini gözlemleyebilir ve yönlendirebilir, bütçe üzerinde de değişiklik yapma yetkisine sahiptirler.Yasama organı nedir? Yasama organı görevi nedir?
Yasama organı, bir ülke veya şehir gibi siyasi bir birim için yasalar yapma yetkisine sahip bir topluluktur. Genellikle yürütme ve yargı yetkilerinden ayrılırlar.
Yasama organları tarafından kabul edilen yasalar genellikle birincil mevzuat olarak bilinir. Ayrıca, yasama organları hükûmet eylemlerini gözlemleyebilir ve yönlendirebilir, bütçe üzerinde de değişiklik yapma yetkisine sahiptirler.
Bir yasama organının üyelerine yasama organı üyeleri denir. Bir demokraside yasama organı üyeleri genellikle halk tarafından seçilir, ancak özellikle üst meclisi olan yasama organlarında dolaylı seçim ve yürütme tarafından atama yöntemleri de kullanılır.
Özellikleri
Demokratik yasama organlarının altı temel işlevi vardır: temsil, müzakere, yasama, harcamaları yetkilendirme, hükûmet oluşturma ve denetim.
Temsil
Yasama organında temsilin sağlanabileceği beş farklı yol bulunmaktadır:
1. Vekaleten olarak: Yasama organının kuralları, seçmenlerin temsilini nasıl sağladığı;
2. Sembolik olarak: Seçmenlerin temsilcilerini nasıl algıladığı;
3. Açıklayıcı olarak: Yasama organının bileşimi, genel toplumun demografik yapısıyla ne kadar uyumlu;
4. Özsel olarak: Temsilcilerin gerçekten seçmenlerinin ihtiyaçlarına ne kadar yanıt verdiği;
5. Toplumsal olarak: Temsilcilerin toplumun çıkarlarını ne kadar iyi temsil ettiği.
Danışma
Bir yasama organının temel işlevlerinden biri, toplum için önemli konuları tartışmak ve değerlendirmektir. Bu faaliyet, iki farklı şekilde gerçekleşebilir. Bir tartışma yasama organında, örneğin Birleşik Krallık Parlamentosu'nda, yasama organının genelinde canlı tartışmalar sıklıkla gerçekleşir. Buna karşılık, Amerika Birleşik Devletleri Kongresi gibi komite tabanlı yasama organlarında, müzakereler kapalı komitelerde gerçekleşir.
Mevzuat
Yasama organlarının teorik olarak yasaları oluşturma yetkisi olsa da, bu yetkinin gerçek kapsamı siyasi sistem detaylarına bağlıdır. Westminster tarzı yasama organlarında yürütme organı (bakanlar kurulu tarafından oluşturulan) genellikle arkasında çoğunluğa sahip olan yasaları istediği gibi geçirebilir, ancak parti disiplini tarafından denetlenirken, Kıta Avrupası'ndaki komite tabanlı yasama organları ve Amerika'nın başkanlık sistemlerinde yasaların taslaklarını hazırlama ve değiştirme konusunda daha bağımsızdırlar.
Bütçe yetkisi
Yasama organlarının genellikle hükûmet bütçesini onaylama veya reddetme yetkisine sahip olduğu hükûmet bütçesinin kesim gücünün kökeni, hükümdarların vergi artırmadan önce danışmak zorunda oldukları Avrupa soylular meclislerine dayanır. Bu gücün etkin olabilmesi için yasama organının bütçeyi değiştirebilme, etkili bir komite sistemi oluşturma, yeterli değerlendirme süresi sağlama ve ilgili arka plan bilgilerine erişim sağlama yeteneğine sahip olması gerekmektedir.
Hükümet
Yasama organının hükûmet üzerindeki gücü daha güçlüdür.
Gözetim
Yasama organı, hükûmeti hesap verebilir kılmak için sorgular. Bunun için gensorular ve güven oyları gibi çeşitli yöntemler kullanabilir.
Otoriter rejimlerdeki işlevi
Demokratik sistemlerin aksine, otoriter rejimlerde yasama organları, iktidar yapısının istikrarını sağlamak için potansiyel rekabet edebilecek çıkarları içerideki elit gruplara dahil ederek kullanılır. Bunun gerçekleştirilmesi için aşağıdaki yöntemlere başvurulur:
1. Meşruiyet sağlama;
2. Rakipleri sisteme dahil etme;
3. Dış çıkarları bir şekilde temsil etme;
4. Yönetici çevreye yeni üyeler kazandırma imkanı sunma;
5. Sınırlı şikayetlerin ve tavizlerin iletilmesi için bir kanal olma.
