Türkiye'de kaç fay var ve hangileri yıkıcı? İşte herkesin merak ettiği harita...

Türkiye'yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası birçok şehirde endişe başladı. Bununla birlikte vatandaşlar fay hatlarını inceleyerek, yaşadıkları illerin güvenli olup olmadığını araştırıyor. Her fayın yıkıcı olmadığını ifade eden uzmanlar, hangi fayların yıkıcı depremler üreteceğini yorumladı.

Deprem kuşağında yer alan Türkiye, Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler sonrası acı gerçekle bir kez daha yüz yüze geldi. Yıkımın büyüklüğüyle paniğe kapılan ve benzer bir kaderi yaşama endişesi duyan milyonlarca kişi, fay haritalarında kayboldu. Evlerinin yakınından ya da altından fay geçip geçmediğini merak edenler haritaları incelemeye koyuldu.

Peki fay haritalarını yorumlamak o kadar kolay mı? Haritalarda yer alan her fay, büyük yıkımlara yol açacak depremlere neden olabilecek özellikte mi? Bu soruların yanıtlarını ve daha fazlasını Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı ve Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, TRT Haber'e yanıtladı.

Kadıoğlu’na göre 3 ana fay hattından en kompleksi ve en fazla enerji toplayabileni Doğu Anadolu Fayı… Onu daha sonra Kuzey Anadolu Fayı takip ediyor.

“Bunlar tehlikeli faylardır ve çok sayıda kolları vardır. Enerjileri, sürtünme hareketleri levhanın derinliği kadar yani iki kıtanın derinliği kadardır. O yüzden bunlar sürtündüğü zaman büyük enerji boşaltıyorlar. Büyük depremler oluşmasına neden oluyorlar. Bunların hepsi 7’nin üzerinde depremler üretebiliyorlar. Bu tür depremler yakındaki kırık hatlarını da etkileyebiliyor.”

TÜRKİYE GENELİNDE KAÇ FAY VAR?

Prof. Dr. Kadıoğlu, "Türkiye genelinde kaç fay?" sorusuna net bir yanıt veriyor. “Türkiye genelinde binin üstünde fay çizebilirim” diyor. Ardından sözlerine “Ancak 7’nin üzerinde deprem üretebilecek fay sayısı 30’u geçemez. 30’un altındadır” detayını da ekliyor.

“Her fay kesinlikle yıkıcı deprem özelliği taşıyor anlamına gelmemeli. Bu faylar eğer kıtalar arası sınırları temsil ediyor ise bunlar tehlikeli faylardır. Avrasya'yla Anadolu'nun sınırını oluşturan Kuzey Anadolu Fayı gibi, Arap levhasıyla Anadolu'nun sınırını oluşturan Doğu Anadolu fayı gibi. Bunlar bağımsız iki kıtanın yan yana gelip sürekli birbirlerini itmesiyle ve enerji biriktirmesiyle enerji açığa çıkartıyorlar.”

“Ankara'da şehir merkezinin ortasından veya yakın yerinden geçen deprem üretebilecek aktif bir fay yok. En yakın Bala fayıdır. O da 5 mertebesinde bir deprem üretebilir. Eviniz sağlamsa kesinlikle korkmanıza gerek yok. Ankara'ya en yakın Kuzey Anadolu Fayı'nın hat uzunluğu mesafe olarak kuş uçuşu yaklaşık 100 km’dir. Özellikle Bolu Gerede Kuzey Anadolu Fayı'nın üstünden geçiyor. Şimdi Gerede'de bir kırılma hareketi söz konusu olduğu zaman Ankara dolaylı yönden etkilenecektir. Ama Kahramanmaraş, Erzincan, Antakya, Düzce, Yalova gibi olmaz. Ankara'da yaşayanlar için söylüyorum, gerçekten içleri rahat olsun herhangi bir tehlike arz etmez. Bu durum örneğin Kırşehir, Konya, Antalya veya Mersin için de geçerli.”

"HERKES EVİNİ KONTROL ETTİRMELİ"

Prof. Dr. Kadıoğlu yapı güvenliğinin öneminden de bahsediyor konuşmasında. Deprem gerçeğinin değiştirilemez olduğunu vurguluyor. Buna uygun yapılaşma ile sorunun üstesinden gelinebileceği söylüyor ve bir çağrıda bulunuyor:

“İnsanlar binalarını test etsin. Yani fayı suçlamasın, fay değişemez. Fayın yeri ve özelliği de belli zaten. Fay benim evimden geçiyor mu geçmiyor mu konu bu değil. Benim evim dayanıklı mı değil mi? Ona bakmak lazım. Eğer yapınız sağlamsa kafanız rahat olsun artık evinizdeki portatif nesnelerin sağlam yere tutturulmasına bakın. Yani dolapları sağlam bir şekilde duvara tutturun. Abartılı avizeler kullanmayın ayrıca evinizi genişletmek için ilk projesini lütfen bozmayın.

Örneğin son depremlerin ardından Kahramanmaraş Ekinözü’ne gittim. Köylünün bir tanesi ev yapmış. Fay hattına bir buçuk metre mesafede. Fay hattının geçtiği yerden yaklaşık 150 metre sonra bir grup ev var. Oradaki evler yıkılmış. Ama bir buçuk metre ötedeki ev sadece 5,25 m kaymış. Beton evin sıvası dahi çatlamamış. Ölçüm aldım, fotoğrafladım ve yer içi görüntülemesi yaptım. Evin beton kalitesini ölçtüm. C35 çıktı. Sahibi evi yaparken hiçbir şeyden kaçmadığını söyledi. ‘Deprem bölgesi olduğunu bildiğim için en kaliteli betonu kullandım’ dedi. Zaten bu betonlar arasında uçurum bir fiyat farkı da yok. Ev sahibi çok iyi bir betondan, olması gereken demir de kullanarak evi yaptığı için binası yıkılmamıştı.

Ama şu var tabii artık işimizi sıkı tutalım. Gidip de fay hattının üstüne ev yapmayalım. Kaydığı zaman da zaten bina statiğini, dengesini bozmuş oluyor. Kafanıza bir dolap düşebilir. Bir cisim uçup düşebilir. Her şey olabilir.”