Serebral palsi, beynin hareketi, dengeyi ve duruşu kontrol eden kısımlarında hasar veya anormal gelişim sonucu ortaya çıkan bir hareket bozukluğudur. Bu hastalık, bebeklik döneminde beynin kas hareketlerini kontrol eden bölgelerinde hasar meydana gelmesi ya da bu bölgelerin doğru şekilde gelişmemesiyle ortaya çıkar. "Serebral" kelimesi beynin motor fonksiyonlarını düzenleyen kısmı ifade ederken, "palsi" terimi de vücudun belirli bölgelerindeki istemli hareketlerin felcini tanımlar.
Serebral Palsi Neden Olur?
Serebral palsi, doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenler şu şekilde sınıflandırılabilir:
Doğum Öncesi ve Doğum Sırası Nedenler:
Erken doğum: Prematüre bebeklerde serebral palsi riski yüksektir.
Enfeksiyonlar: Kızamıkçık, zika virüsü gibi enfeksiyonlar beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Genetik faktörler: Fetal gelişimi etkileyen bazı genetik sorunlar serebral palsiye yol açabilir.
Oksijen yetersizliği: Doğum sırasında beyne yeterli oksijen gitmemesi beyin hasarına neden olabilir.
Yenidoğan hipoglisemisi: Yeni doğan bebeklerde düşük kan şekeri beyin gelişimini etkileyebilir.
Annede tiroid hastalığı veya iyot eksikliği gibi durumlar da riski artırabilir.
Bebeğin ters gelmesi veya doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar da serebral palsiye yol açabilir.
Doğum Sonrası Nedenler:
Kaza sonrası yaralanmalar: Beyne darbe alan çocuklarda serebral palsi gelişebilir.
Beyin felci: Fiziksel veya kimyasal etmenler sonucu gelişen beyin felci, serebral palsi ile sonuçlanabilir.
Fiziksel istismar: Bebeklere uygulanan fiziksel şiddet beyin hasarına neden olabilir.
Sarılık: Yüksek seviyelerde bilirubin, beyin hasarına yol açabilir.
Boğulma vakaları da beyin gelişimini engelleyebilir.
Serebral Palsi Risk Faktörleri
Serebral palsi, bazı risk faktörlerinin etkisiyle daha sık görülür. Anne sağlığı, gebelik ve doğum faktörleri bu riskleri belirler. İşte bazı risk faktörleri:
Anne sağlığı: Hamilelik sırasında yaşanan enfeksiyonlar, toksinlere maruz kalma, ateş gibi durumlar, bebekte serebral palsi riskini artırabilir.
Bebek hastalıkları: Yenidoğanlarda menenjit, ensefalit, beyin kanaması gibi hastalıklar serebral palsi riskini artırabilir.
Gebelik ve doğum faktörleri: Erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar da riski artıran faktörlerdendir.
Serebral Palsi Belirtileri
Serebral palsi, motor becerileri ve koordinasyonu etkileyen bir nörolojik hastalık olduğundan, temel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Kas sertliği (Spastisite): Kaslarda gerginlik ve sertlik görülebilir.
Motor gelişim gecikmesi: Bebeklerde, beklenen zamanda gelişim göstermeme.
Konuşma zorluğu (Dizartri): Beynin konuşmayı kontrol eden bölgelerindeki hasar nedeniyle konuşma güçlüğü.
Yürüme ve denge sorunları: Yürüme becerilerinde ve dengeyi sağlama konusunda güçlükler.
Görme ve işitme kaybı: Beynin ilgili bölgelerindeki hasar nedeniyle duyusal bozukluklar.
Titreme ve istemsiz hareketler: Vücutta kontrolsüz titreme veya hareketler.
Büyüme ve gelişim gecikmesi: Serebral palsili çocuklar, normal gelişim sürecinde gecikmeler yaşayabilir.
Serebral Palsi Çocuklarda Nasıl Görülür?
Serebral palsi, yaşa bağlı olarak farklı semptomlarla kendini gösterebilir. 6 aydan küçük bebeklerde, beyin gelişimi henüz tamamlanmadığı için belirgin semptomlar ortaya çıkabilir. 6 aydan büyük bebeklerde ise şu belirtiler görülebilir:
6 aydan küçük bebeklerde: Başın geriye düşmesi, kasılmalar, vücutta gevşeklik, bacaklarda sertlik.
6 aydan büyük bebeklerde: Ellerini birleştirememe, tek elle uzanıp diğerini yumrukla tutma gibi motor beceri eksiklikleri.
10 aydan büyük bebeklerde: Emeklememe, dengesiz şekilde sürünme gibi gelişimsel gecikmeler görülebilir.
Serebral Palsi Teşhisi
Serebral palsi teşhisi, çocuğun fiziksel muayenesi ve gelişim takibi ile yapılır. Doktor, çocuğun motor gelişimini, kas tonusunu, refleksleri ve genel fiziksel durumunu değerlendirir. Ayrıca, bazı görüntüleme testleri de uygulanabilir:
MRI: Beyindeki hasarlı bölgeleri tespit etmek için kullanılır.
Kranial ultrason: Beyin görüntülemesi için hızlı bir yöntemdir.
Serebral palsinin kesin bir tedavisi olmasa da, tedavi yöntemleri belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir:
İlaçlar: Spastisite, nöbetler ve diğer semptomları yönetmek için ilaçlar kullanılabilir.
Fiziksel terapi: Kas gücünü artırmak ve motor becerileri geliştirmek için önemlidir.
Konuşma terapisi: Konuşma güçlüğünü gidermek amacıyla kullanılır.
Ameliyatlar: Bazı vakalarda kas spazmlarını hafifletmek için cerrahi müdahaleler gerekebilir.
Sosyal hizmet ve eğitim desteği: Serebral palsili çocuklar için eğitim ve sosyal destek sağlanabilir.
Serebral palsi, beyin gelişimi sırasında veya sonrasında meydana gelen hasarlar sonucu gelişen bir durumdur. Erken tanı, doğru tedavi ve destekle bu hastalıkla başa çıkmak mümkündür. Tedavi süreçlerinde fiziksel, konuşma terapileri ve ilaçlar önemli rol oynar. Her bireyin durumu farklı olduğundan, tedavi süreci kişiye özel olmalıdır.
