Bu her bebeğe, her ebeveyne göre farklılık gösterir. Genellikle anneler bunu yaşayarak öğrenirler. Yenidoğan döneminde bebekler uykularının geldiğini genellikle ağlayarak belli ederler. Eğer bebek ağlıyor ve emzirmeye çalıştığınızda emmiyorsa uykusu gelmiş olabilir. 1-4 aylık bebeklerde ise bu kendini, mızmızlanma, kulaklarını çekiştirme veya gözlerini ovuşturma şeklinde belli eder. Zaten 4. aydan sonra bebek kendi kendine uyumayı öğrenir.
Yeni doğan döneminde bebeğinizin karnını doyurup, altını temiz tutmanız, onu iyi bir uykuya hazırlamanız için yeterlidir. Bebeğiniz büyüdükçe dış dünyaya kapılarını daha fazla açmaya başlayacağı için zamanla uykuya hazırlanmasında altının temiz, karnının tok olması yeterli olmayacaktır. Onu uyaranları da (televizyon sesi, odadaki insanların konuşmaları vb.) çevresinden uzaklaştırmalısınız. Bebeğinizin uyuyacağı odanın sıcaklığının 20-24°C olması yeterlidir. Düzgün ve düzenli bir uyku alışkanlığı oluşturabilmek için, bebeğinizi her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağına yatırmak, masal okumak, ninni söylemek, aynı saatte altını değiştirmek (Gece sık sık altını değiştirirseniz uykuya yeniden geçmesi güçleşeceği için uyku düzeni bozulabilir.) gibi gece rutinleri geliştirmek gerekir.
Bebeğin uyku yeri, zamanı gibi alışkanlıklar ailenin kültürü göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Doğu kültüründe birlikte yatma alışkanlığı varken; batı kültüründe herkesin kendi odası ve yatağı vardır. Bebeğinizin uyku düzenini kendi yaşam tarzınızı da göz önünde bulundurarak düzenlemeniz hem sizin hem de bebeğinizin yıpranmaması için daha doğru olacaktır. Bebeğinizin kendi yatağında uyumasını istiyorsanız uyumadan yatağına koyup orada dalmasını sağlamalısınız. Bebeğiniz yatağında uyandıysa ona minimal yardım ederek tekrar uykuya teşvik etmelisiniz. Onu kucağınıza almanız, sallamanız uykuya geçiş sürecini yavaşlatacak ve bebeğiniz her uyandığında bu tür destekler olmadan tekrar uyuyamama gibi bir alışkanlık edinecektir. Aynı zamanda bebeğiniz özellikle de çalışan bir anneyseniz sizinle daha fazla zaman geçirme fırsatı olarak gece uyanıp oyun oynamak isteyebilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda ışığı açmadan sessizce yanına gidip, yatağından almadan onunla konuşarak tekrar uyumasını sağlamalısınız. Özellikle 18. aydan sonra gelişen karanlıktan korkma, yatağın altında canavarlar olması ve sizden uzak kalmak istememesi gibi korkularla uykusu yeniden bölünebilir. Bunlar sık görülen problemlerdendir. Endişelenmeyin. Korku çocuğunuzun normal gelişiminin bir parçasıdır. Eğer geceleri kabus görüp uyanıyorsa hemen yanına gidip rüyasıyla ilgili konuşup onu rahatlatmaya çalışın. Eğer rüya devam ediyorsa, günlük hayatınızın içinde buna kaynak olabilecek problemleri bulmaya çalışın. Gerçekten çok korkarak uyanıyor ve ağlıyorsa onu arada bir yatağınıza almanızda bir sakınca yoktur.
Bebeğiniz için uyku düzeni oluşturmada onun yatağının nerede olduğu da çok önemlidir. Bebeğinizin odasını 4-6 ay arası ayırmaya özen göstermenizde fayda vardır. Fakat 19. aydan sonra ayırmazsanız bir daha ayırmakta zorlanabilirsiniz; çünkü bağımlılık oluşabilir. Bebeğinizi yanınızda yatırıyorsanız dikkat etmeniz gerekenler:
Bu da aslında bebeğin ayına ya da yaşına göre değişkenlik gösterebilir. İlk aylarda kolik dediğimiz gaz sancısı, inek sütü alerjisi, reflü (midemizden yemek borusuna mide içeriğimizin kaçması), 3-6 ay arası yavaş diş hareketlerinin başlaması, 6-9 ay arası, bebeğinizin zihinsel ve motor gelişiminin bir parçası olan ebeveynlerden ayrı kalmaya karşı gelişen huzursuzluk gibi nedenlerle bebeğinizin uyku düzeni bozulabilir. Bu aylarda bebeğiniz yuvarlanmaya, kendini çekerek ayağa kalkmaya ve yerde sürünmeye başlamıştır ve yeni yeteneklerini sürekli denemek isteyecektir. Hatta bunu o kadar ileri götürür ki uyuduktan sonra kalkıp pratik yapmaya bile çalışır. Ama ayağa kalktığı zaman tekrar oturamayacağı için ağlayacaktır. 9-12 ay döneminde yeni yeni öğrenmeye başladığı ve çok zevk aldığı oturmak, yuvarlanmak, yerde sürünmek ve hatta 1-2 adım atmak gibi aktivitelerden uzak kalmak istememesi, 12-18 aylar arası, en sık görülen muhtemel sebeplerden bir tanesi de ayağa kalkıp yürüyebiliyor olmasında kaynaklanabilir.
Bebek Uyku Düzeninde Doğru Bilinen Yanlışlar
Bebeklerin uyku alışkanlıkları, ebeveynler için bazen kafa karıştırıcı olabilir. Birçok geleneksel inanış, bebeklerin uyku düzeniyle ilgili doğru bilinen yanlışlardan kaynaklanır. İşte bu yanlışlara dair doğru bilgiler:
Bebeğimi kundakladığımda daha rahat uykuya geçiyor: Yenidoğan bebekler kundaklanarak uyutulduğunda kendilerini güvende hissedebilir, ancak kundaklama kalça çıkığı riskini artırabilir. Bu yüzden bebeklerin kalça gelişimini olumsuz etkileyebilecek bu alışkanlıktan kaçınılmalıdır.
Bebeğimi ancak ayakta sallayarak uyutabiliyorum: Birçok ebeveyn, bebeklerini uyutabilmek için sallamayı bir alışkanlık haline getirebilir. Ancak, bebekler aslında kendi başlarına uykuya dalabilirler. Sürekli sallama, bebeğin uykuya geçişini zorlaştırabilir ve ilerleyen zamanlarda uyku düzeninde sorunlar yaşanabilir.
Bebeği ağlaya ağlaya uyutmak doğru bir yöntemdir: Bebek ağladığında, ebeveynlerin ona dokunarak rahatlatması önemlidir. Ancak, her ağladığında kucaklayıp sallamak alışkanlık haline getirilmemelidir. Bu tür müdahaleler, bebeğin bağımsız uyuma yeteneğini engelleyebilir.
Uyku öncesinde bebekle oynanmalı: Uyku öncesinde bebekle aşırı oyun oynamak, onun sakinleşmesini zorlaştırabilir. Bebek, uykuya dalmadan önce sakinleştirici rutinlere ihtiyaç duyar. Yavaş hareketler, ninniler ve huzurlu bir ortam, bebeğin uykuya geçişini kolaylaştırır.
Az uyuyan bebekler daha zeki olur: Bu yaygın inanış yanlıştır. Az uyuyan bebeklerde, uyku eksikliği nedeniyle anksiyete, duygusal bozukluklar ve dikkat dağınıklığı daha fazla görülür. Yeterli uyku, bebeklerin gelişimi için çok önemlidir.
Normalden fazla uyuyan bebekler daha sağlıklıdır: Aksine, normalden fazla uyuyan bebeklerde sağlık sorunları olabilir. Her yaşın belirli bir uyku süresi vardır ve bu süreyi aşan uyku, bazı sağlık problemlerinin belirtisi olabilir. Aşırı uyuma, enfeksiyon gibi durumların işareti olabilir.
Bebeğime uykuya dalacağı zaman emzik veya biberon veriyorum: Emzik ya da biberon, bebeklerin emme reflekslerini tatmin etmek içindir, uykuya dalmaları için değil. Eğer bebek bu alışkanlığı kazanırsa, zamanla uykuya geçişte bu araçlara bağımlı hale gelebilir. Bebek uykuya dalmadan önce, emzik ya da biberon yavaşça ağzından çıkarılmalıdır.
Bebeklerin uyku düzenini sağlarken, doğru bilinen yanlışlardan kaçınmak ve bebeğinizin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Uyku düzenini oturturken, sabırlı ve dikkatli bir yaklaşım, hem ebeveynlerin hem de bebeklerin sağlığı için büyük fark yaratacaktır.
