Apandisit karnın sağ alt tarafında bulunan kör bağırsak uzantısı olan apandisin(apendiks) iltihaplanmasıdır. Karnın sağ alt tarafında yer alan, kalın bağırsağa bağlı küçük bir organ olan apendiksin çeşitli nedenlerle tıkanması ve enfekte olması sonucu yaşanır. Apandisit, yüksek oranda bağışıklık dokusuna sahip olan, bağışıklık sisteminin bağırsaktaki sorunlarla savaşmasına yardımcı olduğu düşünülen ancak iltihap durumunda komplikasyonları önlemek için alınması tercih edilen hayati önemi olmayan bir organdır.
Apandisitin nedeni kalın bağırsağın bir kısmına bağlı, apendiks adı verilen parmak büyüklüğünde küçük kesenin tıkanmasıdır. Bu tıkanıklığa genelde kalın bağırsakta hareket eden dışkı, virüs, bakteri veya parazit kaynaklı iltihaplanmalar neden olur. Enfeksiyon apandisiti şişirir ve apandisit patlar. Bazen tümörler de apandisite neden olabilir.
Apandisit ağrısı genel olarak karnın ortasında gelip gidebilen bir ağrıyla başlar. Ağrı saatler içinde apandiksin bulunduğu karnın sağ tarafına ilerler, sürekli ve şiddetli hale gelir. Karnın sağ alt tarafına basıldığında, öksürüldüğünde veya yürüme gibi hareketlerde ağrı dayanılmaz hale gelebilir.
Apandisit genellikle göbek deliği çevresinde ağrı ile başlar. Ağrı bir kaç saat içinde şiddetlenerek karnın sağ alt tarafına doğru yayılır, öksürme ve yürüme ile ağrı kötüleşir. Ayrıca bulantı ve kusma isteği, iştahın kesilmesi, ishal, gaz sıkışması ve şişkinlik gibi belirtilerde yaşanır. Apandisitte karnın sağ altına baskı yapılıp bırakıldığında ortaya çıkan ağrı kişiyi kıvrandıran yoğunlukta ve şiddettedir.
Yaygın apandisit belirtileri şunlardır:
Halk dilinde "Apandisit patlaması" olarak da bilinen apandisit iltihabı, apandisitin iç kısmının tıkanması sonucu boğulmasıyla ortaya çıkar. Organın içindeki basınç yükselince beslenmesi de bozulur ve bu süreçte iltihaplanma meydana gelir.
Apandisit patlaması belirtileri şunlardır:
Hastanın öyküsü, yaşadığı belirtiler, fiziki muayene sonrasında, kan tetkikleri ve ultrason ile gerekirse bilgisayarlı tomografiyle apandisit teşhisi konulmaktadır. Ancak hamilelerde MR ya da tomografi kullanılamamaktadır. Hamilelerde apandisit iltihabı teşhisinde ultrasonla görüntüleme yeterlidir.
Apandisitin tedavisi cerrahidir. Apandisit ameliyatı apandisitin çıkarılmasıyla yapılır. Apendektomi yani apandisit ameliyatı açık ya da laparoskopik olarak yapılabilmektedir. Günümüzde 5-10 mm'lik kesilerle ameliyatın yapılması gündemdedir, özel bir gereklilik olmadığı sürece ameliyat laparoskopik yani kapalı olarak yapılmaktadır. Bu da hastaların apandisit ameliyatı sonrası daha hızlı normal hayata dönmesini sağlamaktadır.
Apandisit vakaları acil olarak geldiği için hızlıca müdahale etmek amacıyla pek çok yerde açık ameliyatlar yapılmaktadır. Oysa apandisitin kapalı yöntemle yapılması çok daha uygun olmaktadır. Çok nadir vakalarda apandisit ameliyat olmadan iyileşebilir. Yine çok nadir vakalarda apandisit patlamamış ya da yırtılmamışsa doktor antibiyotik tedavisi verebilir. Ancak buna rağmen iltihap sızıntısı varsa apandisit ameliyatla tedavi edilmektedir.
Patlayan apandisit tedavisi edilmezse, yırtılmış apandisit enfeksiyona, apseye, sepsis olarak bilinen kan dolaşımındaki bir enfeksiyona ve hatta ölüme yol açabilir. Erken dönemde müdahale edilen apandisit ameliyatı sonrası hastanede yatış süresi bir günken, geniş kesili bir cerrahi sonrası bu süre ortalama 3 ila 5 güne kadar çıkabilir. Apandisit tedavi edilmezse ölüme neden olabilir.
