Şeriati'nin düşünce tarzı, İslam'ı modern toplumsal ve politik bağlamda yeniden yorumlama çabasıyla bilinir. Peki sosyolog, düşünür ve yazar Ali Şeriati kimdir? Ali Şeriati nerede, nasıl öldü? İşte detaylar...
Ali Şerîatî, 23 Kasım 1933'te İran’ın Horasan bölgesinde, Sabzevar kentine bağlı Kahak köyünde doğdu. Eğitim hayatına Mezînân’da başladı ve Meşhed’de Firdevsî Lisesi’nden mezun olduktan sonra Meşhed Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde eğitim aldı. 1958 yılında mezun oldu ve ardından Paris Üniversitesi'nde doktorasına başladı. Paris'te, 1964 yılında edebiyat dalında doktorasını tamamladı.
Şerîatî, genç yaşlarından itibaren siyasi ve dini faaliyetlere aktif olarak katıldı. 1965'te İran’a döndü, ancak siyasi faaliyetleri nedeniyle tutuklandı. 1973’te tekrar tutuklanıp, çeşitli şartlarla tahliye edildi. 1977’de İngiltere'ye gitmeye karar verdi, ancak orada kalp yetmezliğinden öldü.
Şerîatî’nin düşünceleri, İslam’ın sosyolojik ve ideolojik analizine odaklanmıştır. Modern bilimsel yöntemleri kullanarak, Batı düşüncesini eleştirmiş ve İslam'ın özünü çağdaş bir perspektifle yeniden yorumlamıştır. Şerîatî, İslam’ın sosyolojik bir okumasını yapmış ve bu bağlamda gelenekçiliği eleştirmiştir.
Şerîatî, Batı demokrasisini eleştirirken, İslam’ın sunduğu "Sorumluluk Demokrasisi"ni savunmuştur. Bu anlayış, toplumu dönüştürme ve ilerletme sorumluluğunu üstlenen bir yönetimi önerir. İmam Ali'nin yönetimini bu tür bir demokrasinin örneği olarak göstermiştir.
Şerîatî, insan tarihini kolektivite ve özel mülkiyet aşamaları olarak ikiye ayırır. Özel mülkiyetin, sosyal eşitsizlik ve sömürüye yol açtığını savunmuştur. Kapitalizmi ve özel mülkiyeti şiddetle eleştirmiş, sosyalizmi ise daha adil ve insan merkezli bir sistem olarak değerlendirmiştir.
Ali Şeriati, 19 Haziran 1977'de İngiltere'nin Southampton kentinde hayatını kaybetti. Ölümüne kalp yetmezliği neden olarak gösterilmiştir. Ancak bazı iddialara göre, Şeriati'nin ölümü şüpheli bulunmuştur ve bazı kesimler onun İngiliz istihbaratıyla iş birliği yapan SAVAK tarafından öldürüldüğünü öne sürmüştür. Fakat otopsi raporları, ölümünün kalp yetmezliğinden kaynaklandığını doğrulamıştır.
Ali Şerîatî, İran İslam Devrimi’nin düşünsel temellerine önemli katkılarda bulunmuştur. Eserleri, hem İran’da hem de dünya genelinde İslamcı topluluklar tarafından etkili bulunmuş, çağdaş İslam düşüncesine önemli bir yön kazandırmıştır. Şerîatî’nin fikirleri, özellikle İslam'ın sosyal ve politik uygulamaları üzerine yeni bir bakış açısı getirmiştir. Bugün hâlâ etkili olan düşünceleri, İran ve diğer İslam toplumlarında tartışılmaya devam etmektedir.
Ali Şerîatî’nin eserleri, din, toplum, ekonomi ve siyaset konularında derinlemesine analizler sunar. Bazı önemli eserleri şunlardır:
